کاربردهای درمانی اگزوزان

اگزوزان ترشحات سلول بنیادی است و به عنوان روشی عاری از سلول و بدون ایجاد پاسخ سیستم ایمنی نقش موثری در درمان بیماری های مختلف دارد. اگزوزوم های موجود در محصول اگزوزان معمولاً از 30 تا 150 نانومتر اندازه دارند که توسط انواع مختلف سلول از جمله سلول های بنیادی مزانشیمی ترشح می شوند. آنها با انتقال پروتئین ها، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک (مانند mRNA و microRNA) بین سلول ها نقش مهمی در ارتباط سلول به سلول دارند. محموله درون اگزوزوم ها می تواند بر رفتار و عملکرد سلول های گیرنده تأثیر بگذارد و نقش کلیدی در فرآیندهای مختلف فیزیولوژیکی و پاتولوژیک دارد.

اگزوزان در درمان آرتروز

آرتروز یکی از شایع ترین بیماری های مفصلی است که سبب تخریب و آسیب به بافت های مفصلی می شود و در نتیجه باعث درد، اختلال در حرکت و افزایش خستگی مفاصل می گردد. در حال حاضر، متخصصان در حال تلاش برای پیدا کردن روش­هایی برای درمان آرتروز هستند که بتوانند علایم در بیماران را بهبود بخشند. یکی از جدیدترین روش­های درمان آرتروز، استفاده از اگزوزان است. اگزوزان بعد از ورود به مفاصل آسیب دیده یا بدن باعث تحریک سلول­های غضروف ساز یا کندروسیت­ها شده، التهاب را کاهش داده و سلول ها را وادار به غضروف سازی می­کند. از اگزوزان موضعی، اگزوزان وریدی و عصاره پلاسنتا می توان در درمان انواع آرتزوز استفاده کرد.

اگزوزان در درمان بيماری فیبروز ریه

فیبروز ریوی گروهی از بیماری های جدی ریوی است که بر سیستم تنفسی تأثیر می گذارد. فیبروز ریوی باعث ایجاد اسکار و ضخیم شدن بافت ریه می شود. این بر بافت پیوندی در ریه و آلوئول ها (کیسه های هوایی داخل ریه ها) تاثیر می گذارد. آسیب ریه به تدریج در طول زمان بدتر می شود. بافت‌های سخت و سفت ریه آنطور که باید منبسط نمی‌شوند و تنفس را سخت‌تر می‌کنند. فیبروز ریوی ممکن است هنگام انجام کارهای معمولی که قبلا خسته کننده به نظر نمی رسید باعث تنگی نفس شود. به طور کلی می ­توان گفت که درمان با اگزوزان وریدی در این بیماران از طریق، محافظت و تکثیر سلول ­های اپی‎تلیال ریه، کاهش التهاب ریوی، تغییر قطبیت ماکروفاژی و افزایش فنوتیپ ماکروفاژ های ضد التهاب و کاهش ادم ریوی و نفوذ پذیری ریه  انجام می‎ شود. 

اگزوزان در درمان بيماری های کليوی

بیماری­هاي کلیوی یک مشکل جدی در سراسر جهان بوده و شیوع آن­ها در سال های اخیر رو به افزایش بوده است. بیماری­ های کلیوی به دو دسته اصلی تقسیم می شود: آسیب حاد کلیه و بیماری مزمن کلیه. آسیب حاد کلیه شرایطی است که در آن عملکرد کلیه به طور ناگهانی کاهش می یابد، به مدت 7 تا 90 روز ادامه دارد و در نتیجه میزان فیلتراسیون گلومرولی و خروجی ادرار کاهش می یابد. بیماری مزمن کلیه یک اصطلاح گسترده است که به گروهی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که ساختار و عملکرد کلیه‌ها را برای بیش از سه ماه مختل می‌کنند و تا مرحله نهایی از دست دادن کليه  پیش می‌روند. خواص ضد آپوپتوتیک، آنتی اکسیدانی، ضد فیبروتیک، ضد التهابی و تعدیل کننده سیستم ایمنی  اگزوزوان وریدی مي ­تواند در درمان اين بيماري­ ها موثر باشد.

اگزوزان در درمان بیماری ویتیلیگو

ویتیلیگو

ویتیلیگو یک بیماری مزمن پوستی است که تکه‌هایی از پوست تغییر رنگ می‌دهد. در بیماران مبتلا به ویتیلیگو، سیستم ایمنی به ملانوسیت ها (سلول هایی که ملانین یا رنگدانه پوست تولید می‌کنند) حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. درمان ویتیلیگو یکی از سخت‌ترین چالش‌های پوستی است. هدف از درمان‌های ویتیلیگو متوقف کردن تخریب ملانوسیت‌ها توسط سیستم ایمنی، تحریک مجدد تولید رنگدانه و جلوگیری از عود بیماری و ارائه نتایج زیبایی است. اما یک راه جدید برای درمان ویتیلیگو می ­تواند استفاده از اگزوزوان باشد که با خاموش کردن پاسخ ایمنی موجود در برابر نواحی درگیر پوست، به بازسازی ملانوسیت‌ها در نواحی آسیب‌دیده کمک می‌کند. از آنجایی که اگزوزوم نه تنها می‌توانند ایمنی را تنظیم کنند بلکه اثرات ضد التهابی نیز ایجاد ‌کنند، درمان با اگزوزوان هم می­ تواند از حمله سیستم ایمنی بیمار به ملانوسیت‌ها جلوگیری کند، هم پیشرفت بیماری را متوقف کند و هم امکان بازسازی پوست آسیب دیده بیمار را فراهم کند.

اگزوزان در درمان بیماری پسوریازیس

پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن است که با ظاهر شدن پلاک‌های فلس دار سفید یا صورتی روی پوست مشخص می‌شود. این بیماری عمدتاً پوست سر، ناحیه لومبوساکرال، آرنج و زانو را درگیر می‌کند. پسوریازیس افراد تمام سنین را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما بیشتر در بیماران بین ۱۵ تا ۲۵ سال تشخیص داده می‌شود. این بیماری تمایل به پیشرفت دارد و در بسیاری از افراد، منجر به ایجاد آرتریت پسوریاتیک (التهاب دردناک مفاصل) می شود. استفاده از اگزوزوم برای درمان این بیماری می‌تواند به بهبود قابل توجهی منجر شود. در واقع اگزوزوم تراپی می تواند سبب تعدیل سیستم ایمنی، هماتولوژیک و غدد درون ریز، کاهش شدید تیتر آنتی ژن‌های ویروسی و آنتی بادی‌های ضد ویروسی (IgM) تا ناپدید شدن کامل، کاهش فعالیت فرآیند التهابی تا حذف کامل؛ از بین بردن علائم عفونت‌های مزمن و طولانی مدت شده و امکان پاکسازی پوست از پلاک های پسوریازیس و بازسازی کامل اپیدرم و درم را فراهم کند.

اگزوزان در درمان بیماری های عصبی

اختلالات عصبی مجموعه ای از بیماری های ناتوان کننده هستند که بر سیستم عصبی تاثیر می گذارند و از جمله آن­ها می­توان به سکته مغزی و همچنین بیماری­ های دژنراتیو مانند بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) اشاره کرد. اگزوزوم ها به عنوان یک بستر جدید برای ارتباط بین سلولی در سیستم اعصاب مرکزی شناخته شده اند. اگزوزوم ­­ها قادر به انتقال پروتئین ها، اسیدهای نوکلئیک، لیپیدها و متابولیت ها بین نورون ها و سلول های گلیال هستند که تحت شرایط فیزیولوژیک به توسعه سیستم اعصاب مرکزی و حفظ هموستاز کمک می کنند و تحت شرایط پاتولوژیک نقش محافظتی در حفاظت از نورون ها یا پاکسازی پروتئین های پاتولوژیک ایفا می­کنند. اگزوزوان وریدی مي ­تواند در درمان اين بيماري­ ها موثر باشد.

اگزوزان در درمان بیماری سکته قلبی و مغزی

سکته

بیماری های قلبی عروقی یک نگرانی عمده برای سلامتی هستند که منجر به مرگ و میر و عوارض قابل توجهی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می شود. اگرچه کاردیومیوسیت ها یک سوم از کل سلول های قلب را تشکیل می دهند، انواع سلول های مختلف مانند فیبروبلاست ها، سلول های ماهیچه صاف (SMCs)، سلول های اندوتلیال (ECs)، سلول های عصبی، سلول های التهابی و سلول های بنیادی مشتق شده از قلب، نگهداری را هماهنگ می کنند. استفاده از اگزوزوان وریدی پس از سکته مغزی می­تواند سبب کاهش موثر سرکوب سیستم ایمنی محیطی، افزایش بازسازی عصبی عروقی، کاهش ناحیه انفارکتوس مغزی و بهبود عملکرد حرکتی چند هفته پس از سکته شود.

اگزوزان در درمان بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS)

ام اس

گزینه های درمانی کنونی برای ام اس محدود است و شامل سرکوب کننده های ایمنی یا عواملی برای جلوگیری از نفوذ سیستم ایمنی به مغز است. این درمان ها دارای عوارض جانبی بالقوه مضری هستند و کمک چندانی به ترمیم میلین نمی کنند. در عوض، استفاده از اگزوزوم‌ها، وزیکول‌های کوچک طبیعی را پیشنهاد می شود که از طریق تحویل mRNA، microRNA و پروتئین تأثیر می‌گذارند. اگزوزوم‌ها به‌طور قابل‌توجهی میلین‌سازی را افزایش می‌دهند و میلین‌سازی مجدد را پس از آسیب با تحریک پره ا‌ولیگودندروسیت‌ها به تمایز به سلول‌های تولیدکننده میلین بهبود می‌بخشند. علاوه بر این، آنها غیر سمی هستند و می توانند به راحتی از سد خونی مغزی عبور کنند و بنابراین، پتانسیل زیادی به عنوان یک درمان دارند.

اگزوزان در درمان زخم و سوختگی

زخم

هرگونه گسستگی درانسجام لایه های پوست (اپیدرم، درم و زیر جلد) یا بافتهای زیر پوستی، با یا بدون ایجاد شکاف به داخل بافت را زخم می گویند که ممکن است با عمق و اندازه های مختلف در هر نقطه از بدن توسط عوامل فیزیکی (برش جراحی، ضربه،فشار، اصابت گلوله) و یا عوامل شیمیایی (سوختگی با اسید) ایجاد شود. درمان بسیاری از بیماری ها، از جمله درمان انواع زخم ها، درمان ترکیبی است. اگزوزوم های مشتق از سلول های بنیادی مختلف، یک گزینه عالی برای استفاده در ترمیم زخم می باشند. از طرفی، پرده پلاسنتا و سرم بند ناف و عصاره پلاسنتا به دلیل زیست سازگاری و زیست تخریب پذیری مناسب یک استراتژی جدید برای بازسازی بافت و در واقع منبع ارزشمندی از سلول های بنیادی است و در درمان و پانسمان زخم مفید است.

اگزوزان در درمان تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی

تنگی ستون فقرات زمانی اتفاق می افتد که فضای داخل ستون فقرات خیلی کوچک باشد که می تواند به نخاع و اعصابی که از طریق ستون فقرات حرکت می کنند فشار وارد کند. تنگی کانال نخاعی اغلب در ناحیه کمر و گردن رخ می دهد. برخی از افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی هیچ علامتی ندارند. درمان اگزوزوان شامل استفاده از وزیکول های خارج سلولی برای حمایت از فرآیندهای جوان سازی سلول های بنیادی در بدن است. اگزوزوم ها حاوی پروتئین های ضروری و اطلاعات ژنتیکی هستند که می توانند به سلول های بنیادی کمک کنند تا سلول های دیگر را تولید و جوان کنند. با افزودن اگزوزوم های جدید به بدن، میتوان روند بهبودی را تسریع کرد و به عنوان یک درمان سرپایی سریع، معمولاً توسط اگزوزان وریدی و داخل نخاعی (اگزوزان موضعی) تجویز می شود. تعداد اگزوزوم های مورد استفاده در طول یک جلسه ممکن است با توجه به نیاز هر بیمار بستگی دارد.

اگزوزان در درمان اختلال نعوظ

اختلال نعوظ

اختلال نعوظ که به عنوان ناتوانی جنسی نیز شناخته می شود، با دشواری در نعوظ و حفظ آن تعریف می شود که صحبت کردن در مورد آن می تواند شرم آور باشد. گزارش شده است که بیش از نیمی از مردان در سنین 40 تا 70 سال نوعی از اختلال نعوظ را تجربه می کنند. اگزوزوان حاوی مولکول های محافظ عصبی هستند که می توانند سلول های عصبی در آلت تناسلی، که برای پاسخ نعوظ ضروری هستند را تقویت کنند. همچنین به کاهش التهاب در آلت تناسلی کمک میکنند و دارای مولکول هایی است که می توانند رشد سلول های ماهیچه صاف در آلت تناسلی را که برای پاسخ نعوظ ضروری هستند را تقویت کنند. مطالعات بالینی بهبود قابل توجهی را در عملکرد نعوظ با استفاده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی، حتی در صورت وجود بیماری‌هایی مانند دیابت یا به دنبال پروستاتکتومی رادیکال تأیید می‌کنند. فواید درمان می تواند بعد از حدود 1 ماه خود را نشان دهد.

اگزوزان در درمان یائسگی زودرس

یائسگی زودرس

یائسگی زودرس زمانی اتفاق می‌افتد که دوره‌های قاعدگی خانم‌ها قبل از 45 سالگی متوقف می‌شود. برای اکثر زنان، یائسگی بین 45 تا 55 سالگی شروع می شود. درمان با محصولات سلول های بنیادی مانند اگزوزان باعث از سرگیری چرخه قاعدگی می شود و امکان باروری را فراهم می کند. اثربخشی این رویکرد از نظر علمی ثابت شده است. قاعدگی 3 ماه پس از تزریق سلول های بنیادی دوباره ظاهر می شود. این درمان هم ذخیره تخمدان و هم عملکرد آندومتر را بازیابی می کند. در 60 درصد از زنان مبتلا به یائسگی زودرس ایدیوپاتیک (بدون علت مشخص) تخمک گذاری می تواند پس از درمان با سلول های بنیادی از سر گرفته شود و در 90 درصد زنان مبتلا به یائسگی زودرس ایدیوپاتیک، سطح هورمون آنتی مولر (AMH، شاخص باروری) در عرض 1 ماه پس از درمان افزایش می یابد.